Το μυστικό του επιβλητικού «Λόφου 133» που αναζητούσαν χρόνια οι αρχαιολόγοι
Μπορεί στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη να μην επιβεβαιώθηκαν οι ενδόμυχες ελπίδες πολλών για την ανακάλυψη του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά η αρχαιολογική αξία των ευρημάτων παραμένει εξόχως σημαντική, καθιστώντας το μνημείο ένα από τα πιο σπουδαία του είδους του.
Η Κατερίνα Περιστέρη, η αρχαιολόγος που έφερε στο φως τον τύμβο, έχει διατυπώσει την θέση ότι πρόκειται για μνημείο που έγινε κατά παραγγελία του ίδιου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για τον επιστήθιο φίλο του Ηφαιστίωνα. Κι ενώ αυτή η γνώμη έχει αμφισβητηθεί, με συναδέλφους της να διατηρούν επιφυλάξεις, το μόνο βέβαιο είναι ότι η Αμφίπολη έχει ακόμη πολλά κρυμμένα μυστικά που όταν έρθουν κι αυτά στο φως, ίσως αλλάξουν και πάλι την αντίληψή μας όχι μόνο για την ταυτότητα του μνημείου, αλλά και για την ελληνική αρχαιότητα στο σύνολό της.
Η περιοχή συνεχίζει να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των επιστημόνων καθώς οι μελέτες δείχνουν πως εκεί βρίσκεται θαμμένη μια ολόκληρη πόλη που περιμένει εδώ και αιώνες καρτερικά την αρχαιολογική σκαπάνη η οποία θα φέρει στο φως τα μυστικά της.
Η ενδελεχής διασκόπηση του υπεδάφους υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γρηγόρη Τσόκα, έδειξε την ύπαρξη διάσπαρτων αρχιτεκτονικών λειψάνων που μαρτυρούν ότι πέριξ του τύμβου Καστά κάποτε εμφανίστηκε έντονη οικιστική δραστηριότητα, τα απομεινάρια της οποίας βρίσκονται ακόμη εκεί.
Οι αρχαιολόγοι πριν καν ξεκινήσουν τις ανασκαφές στον επιβλητικό Λόφο 133, όπως είναι η στρατιωτική ονομασία του, ήδη είχαν διακρίνει τις ενδείξεις και τα στοιχεία, καθώς εκεί πάνω ακόμη και με γυμνό μάτι υπήρχαν –για παράδειγμα- θραύσματα κεραμικής τέχνης, ενώ ήδη από το 1964 και το 1965 κιόλας, ο αείμνηστος καθηγητής Δημήτρης Λαζαρίδης είχε προχωρήσει στις πρώτες δοκιμαστικές τομές, παράλληλα με τις ανασκαφές που συνεχίζονταν στην Αμφίπολη.
Το υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών και τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων προχώρησαν σε ένα πρόγραμμα συστηματικών αρχαιολογικών καθαρισμών στον Λόφο 133. Σκοπός αυτής της κίνησης είναι να επιλεχθούν εκείνα τα σημεία που συγκεντρώνουν τα περισσότερα σχετικά στοιχεία και κατά συνέπεια υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να αποκαλυφθούν τα ίχνη των δομικών έργων και των κτηρίων της περιοχής.
Παράλληλα, η Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων έρχεται να ακολουθήσει και να προσφέρει και αυτή από την δική της πλευρά προκειμένου να ολοκληρωθεί αυτή η μνημειώδης –κυριολεκτικά- προσπάθεια.
Το σενάριο που εξετάζεται πολύ σοβαρά και μένει να επιβεβαιωθεί είναι να βρίσκεται στη συγκεκριμένη θέση η αρχαία πόλη των Εννέα Οδών, που προϋπήρχε της Αμφίπολης. Οι Εννέα Οδοί ήταν πόλη των Ηδωνών στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα στη Μακεδονία η οποία και καταστράφηκε από τους Αθηναίους, που επέδραμαν αιφνίδια, χωρίς να υπάρξει προηγούμενη αιτία.
Συγκεκριμένα μετά τους περσικούς πολέμους, το 437/6 π.Χ., η Αθηναϊκή Δημοκρατία αποφάσισε την κατάληψη της χρυσοφόρου περιοχής και την εκδίωξη των κατοίκων της προκειμένου να δημιουργήσει εκεί δική της αποικία, αποστέλλοντας τον Αθηναίο στρατηγό, Άγνωνα, ο οποίος και τελικά αφού την κατέλαβε, τη λεηλάτησε και την κατέστρεψε έκτισε στη συνέχεια στην ίδια θέση την Αμφίπολη.