Η κορυφαία Βρετανίδα παιδοψυχολόγος Penelope Leach, ειδική σε θέματα που αφορούν στην ανατροφή των παιδιών και με εμπειρία 40 χρόνων στα ζητήματα της οικογένειας, μιλά για το σκάνδαλο των ημερών μας που όμως δε συζητιέται: τη συχνή πρακτική μητέρων που για λόγους εκδίκησης απομακρύνουν τους μπαμπάδες από τις ζωές των παιδιών τους.
Στο τελευταίο απόσπασμα του καινούριου της βιβλίου με τίτλο: «Η ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ» περιγράφει μια από τις πιο σκληρές συνέπειες που ένα διαζύγιο μπορεί να έχει:
Συγγραφέας:
Penelope Leach, Ψυχολόγος
Μετάφραση-Προσαρμογή:
Δήμητρα Β. Μουσιώλη, LL.B, MSc
«Πριν το διαζύγιο ο Μπεν δεν μπορούσε να αλλάξει ούτε την πάνα της κόρης του όταν αυτή ήταν μωρό, έπαιζε ελάχιστα με τον 8χρονο γιό του και δεν είχε καταφέρει ούτε μια φορά να παρευρεθεί σε κάποια χριστουγεννιάτικη γιορτή των παιδιών στο σχολείο. Και σα να μην έφτανε αυτή η συμπεριφορά, είχε συνάψει και ερωτική σχέση με μια άλλη γυναίκα στη δουλειά. Και τώρα; Παρά την οργή και τη δυσπιστία της πρώην συζύγου του, της Μάγκυ, απαιτεί τακτική επαφή και επικοινωνία με τα παιδιά.
ΦΩΤΟ: Η κ. Δήμητρα Β. Μουσιώλη, LL.B, MSc
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί γυναίκες όπως η Μάγκυ, είναι απρόθυμες να συνεργαστούν με τον πρώην σύζυγό τους μετά το διαζύγιο. Και πραγματικά οι προσπάθειες, που κάποιοι γονείς καταβάλουν για να αποτρέψουν τους πρώην τους από το να έχουν επαφή με τα παιδιά, είναι αληθινά σοκαριστικές και εν τέλει καταστροφικές για αυτά τα ίδια.
Όταν ο πατέρας (γιατί αυτό είναι το σύνηθες) φεύγει από το σπίτι, η μητέρα θα καταφύγει στο ψέμα προκειμένου να τον εμποδίσει να δει ή να μιλήσει με τα παιδιά του.
Έτσι για παράδειγμα ένας πατέρας, που περιμένει να μιλήσει στο τηλέφωνο με τον γιό του, μπορεί να πάρει ως απάντηση από τη μητέρα ότι δεν μπορεί να έρθει αυτήν τη στιγμή στο τηλέφωνο γιατί είναι στο μπάνιο ή δεν έχει όρεξη να μιλήσει ενώ η ίδια μητέρα μπορεί να μεταφέρει στον γιo, που περίμενε το τηλεφώνημα του πατέρα του ότι δεν ήταν ο πατέρας του στο τηλέφωνο και σιγά μην ενδιαφερόταν να τηλεφωνήσει.
‘Η στον πατέρα που εμφανίζεται στο κατώφλι του σπιτιού η μητέρα μπορεί να τον διώξει, λέγοντας του ότι τα παιδιά δεν θέλουν να έρθουν μαζί του ή ότι προτιμούν να πάνε βόλτα με τους φίλους τους. Από την άλλη στα παιδιά η ίδια μητέρα θα ακουστεί να λέει: «Θα φύγετε και θα με αφήσετε μόνη μου; Δεν είμαστε ωραία οι τρεις μας εδώ; Δεν χρειαζόμαστε κανέναν άλλον.»
Και αυτό ίσως είναι και το πιο απάνθρωπο που μπορεί να κάνουν οι γονείς που βιώνουν ένα διαζύγιο, να παίξουν δηλαδή με τις ευαισθησίες των παιδιών και να τα κάνουν να νιώθουν ότι προδίδουν την αγάπη του ενός γονιού αν περάσουν χρόνο με τον άλλον.
Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά είναι συχνά τόσο απεγνωσμένα μην πληγώσουν τον γονέα με τον οποίο ζουν μαζί, που θα πουν ό,τι αυτός έχει ανάγκη να ακούσει . Μπορούν ακόμα να υποκριθούν, ότι δεν θέλουν να έχουν καμιά επαφή πια με τον άλλο γονέα (συνήθως τον πατέρα) προκειμένου να βλέπουν τη μητέρα τους ήρεμη και χαρούμενη. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό που λένε είναι και η αλήθεια, γιατί τα παιδιά συνεχίζουν να αγαπούν τον άλλον γονέα παρά το διαζύγιο . Βλέπετε, για αυτά συνεχίζει να είναι ο μπαμπάς τους.
ΦΩΤΟ: Η ψυχολόγος Penelope Leach…
Ο γονιός λοιπόν που έχει φύγει από το σπίτι βρίσκεται σαφώς σε μειονεκτικότερη θέση από την εξοργισμένη μητέρα. Και είναι γεγονός ότι πολλοί πατεράδες σταδιακά βλέπουν τη συχνότητα επικοινωνίας με τα παιδιά τους να μειώνεται και ακόμα και να σταματά. Και όταν ο πατέρας συνεχίζει να θέλει να βλέπει τα παιδιά του, η μητέρα καταλαβαίνοντας ότι δεν μπορεί να αρνείται την επικοινωνία χωρίς κάποιον βάσιμο λόγο καταφεύγει στην εφεύρεση ενός τέτοιου.
Κάποιες λοιπόν γυναίκες ισχυρίζονται ότι υπήρξαν θύματα σεξουαλικής ή ενδοοικογενειακής κακοποίησης. Μπορεί ακόμη να υπονοήσουν ότι το περιβάλλον του πατέρα δεν είναι ασφαλές για τα παιδιά ή ότι ο πατέρας ασκεί κακή επιρροή σε αυτά λόγω κάποιας εξάρτησής του (αλκοόλ, ναρκωτικά, ψυχική ασθένεια). Ακόμα μπορεί να εκφράσουν το φόβο τους ότι ο πατέρας σκοπεύει να πάρει μαζί του τα παιδιά στο εξωτερικό.
Όταν λοιπόν υπάρξει μια τέτοια κατηγορία, οι αρχές με γνώμονα πάντα το καλό του παιδιού είναι υποχρεωμένες να διερευνήσουν σχετικά με τη βασιμότητα της ή μη. Και παρόλο που οι γονείς πια δε δικαιούνται (στη Βρετανία) Νομική Βοήθεια για ορισμένες άλλες πτυχές που αφορούν στο διαζύγιο, για το συγκεκριμένο ζήτημα οι μητέρες δικαιούνται τη βοήθεια αυτή γιατί έχει να κάνει με την ασφάλεια του παιδιού (γεγονός που φοβάμαι ότι κάνει πιο συχνή την εμφάνιση τέτοιων κατηγοριών.)
Αποτέλεσμα των παραπάνω ενεργειών είναι οι μπαμπάδες να νιώθουν οργισμένοι και δύσκολα να μπορούν να κατανοήσουν γιατί πρέπει να ληφθεί υπόψη μια κατηγορία από την πλευρά της μητέρας, που δεν έχει ξανά αναφερθεί στο παρελθόν. Παρ’όλ’αυτα αν υπάρχει έστω και η ελάχιστη υπόνοια ο πατέρας να υπήρξε κακοποιητικός, διακόπτεται κάθε επικοινωνία μέχρι να διερευνηθεί η υπόθεση. Αυτό σημαίνει ότι ο πατέρας απομακρύνεται για μεγάλο διάστημα από το παιδί με αποτέλεσμα η σχέση τους να τραυματιστεί ακόμα περισσότερο.
Για ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί από τον γονιό του η ψυχολογική βλάβη που έχει υποστεί διαρκεί για όλη του τη ζωή. Όμως αν ένα παιδί εσφαλμένα έχει οδηγηθεί να πιστεύει ότι ένας στοργικός γονιός το έβλαψε με κάποιον τρόπο, η ψυχολογική βλάβη που υφίσταται είναι εξίσου σημαντική και έχει επίσης μακροχρόνιες επιπτώσεις. Μια κατηγορία για σεξουαλική κακοποίηση για παράδειγμα μπορεί να διαψευστεί ή και να αποσυρθεί από την πλευρά της μητέρας, αλλά δεν μπορεί ποτέ να ξεχαστεί ότι ειπώθηκε ούτε και μπορεί να επαναφέρει τη σχέση του πατέρα με το παιδί που πια έχει πληγεί σε τέτοιο βαθμό που δύσκολα θεραπεύεται.
Όμως θα μπορούσαν τα πράγματα να μην εξελιχθούν έτσι έστω κι αν ο ένας γονιός ακόμα νιώθει πληγωμένος κα πικραμένος από τη συμπεριφορά του άλλου. Και ακόμα κι αν η μητέρα θα ευχόταν να μην ήταν έτσι, ο πρώην σύζυγος εξακολουθεί να είναι ο βιολογικός πατέρας των παιδιών της και δεν θα πρέπει να απουσιάζει από τις ζωές τους.
Ο καλύτερος τρόπος να χειριστούν οι γονείς τη διάλυση της οικογένειας τους, που το διαζύγιο μπορεί να επιφέρει, είναι να στηρίξουν τη σχέση που και οι δυο πρέπει να έχουν με τα παιδιά τους.
Ομολογουμένως αυτό δεν είναι εύκολο και ίσως να φαίνεται και αδύνατο τελικά. Αλλά όπως κι αν νιώθει κάποιος για τον πρώην σύζυγο δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Γιατί για τα παιδιά δεν πρόκειται ποτέ να είναι πρώην. Γι’ αυτά είναι απλά ο μπαμπάς τους και ιδανικά θα πρέπει η μητέρα οποιοδήποτε αίσθημα προδοσίας, εγκατάλειψης ή απογοήτευσης να το κρατήσει ιδιωτικά.
Η καλύτερη λύση είναι να γίνει σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στην ενήλικη σχέση που η μητέρα έχει με τον πρώην ως σύζυγοι και στην σχέση που έχει μαζί του ως γονείς. Αν μπορέσει να το κάνει αυτό, τότε το παιδί θα καταλάβει ότι η λύπη που βλέπει ή συναισθάνεται, είναι μόνο υπόθεση των ενηλίκων. Η γονική όμως σχέση, που είναι κεντρική στη ζωή του παιδιού, είναι ακόμα άθικτη.
Όταν και οι δυο γονείς λοιπόν προσπαθήσουν να το κάνουν αυτό, μερικές φορές συνειδητοποιούν ότι το μοναχικό εκείνο κομμάτι, που είχε δημιουργηθεί από τη διάλυση της σχέσης, μπορεί να συμπληρωθεί με αυτό που ονομάζω «κοινή ανατροφή των παιδιών». Κι αυτό είναι το καλύτερο δώρο που μπορούν να κάνουν στα παιδιά τους τη δεδομένη στιγμή.
Κοινή ανατροφή σημαίνει, ότι οι δυο αυτοί άνθρωποι έχουν από κοινού δεσμευτεί, να βάζουν πάντα το συμφέρον των παιδιών τους πρώτο και να τα προστατεύουν με όλες τους τις δυνάμεις από τις άσχημες συνέπειες, που ο χωρισμός μπορεί να προκαλέσει. Η πιο σημαντική λέξη εδώ είναι η λέξη «από κοινού» η οποία όμως δεν έχει καμία σχέση με τη Σολομώντεια λύση που θέλει όλα να γίνονται στη μέση: μια εβδομάδα με τον ένα γονιό, μια εβδομάδα με τον άλλον, ίσες μέρες διακοπών με τον έναν ίσες με τον άλλον, αλλά με την αποδοχή ότι μπορεί για τα παιδιά να είναι καλύτερο να μένουν με τη μητέρα τους, αλλά η μητέρα θα πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να διευκολύνει την επικοινωνία του πατέρα με τα παιδιά.
Η πιο δύσκολη πτυχή της κοινής ανατροφής είναι, ότι απαιτεί συχνή επικοινωνία με τον/την πρώην σύζυγο τη στιγμή που δε θέλει κανείς να έχει κανενός είδους σχέση με τον άλλον. Είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο όμως οι κοινές ευθύνες θα πρέπει να περιλαμβάνουν και τη συχνή επικοινωνία, η οποία μάλιστα θα πρέπει να είναι σε καλό επίπεδο, ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα παιδιά θα έχουν στενή επαφή και με τους δυο γονείς τους.
Αν οι γονείς δυσκολεύονται να αποφασίσουν, αν θα μπορούσαν να υποστηρίξουν/χειριστούν τις απαιτήσεις που η κοινή ανατροφή έχει, δε θα πρέπει να βιαστούν. Θα πρέπει να πάρουν το χρόνο τους, για να ξεπεράσουν το αρχικό σοκ που ο χωρισμός προκαλεί και μετά να θέσουν στον εαυτό τους τα παρακάτω ερωτήματα:
- Θα τηλεφωνούσατε στον/στην πρώην σύζυγό σας ή θα περιμένατε να σας τηλεφωνήσει μέσα στα μεσάνυχτα αν υπήρχε ανάγκη;
- Θα συζητούσατε μαζί του ή θα περιμένατε να συζητήσει μαζί σας οτιδήποτε μπορεί να τον/την προβλημάτιζε στη συμπεριφορά των παιδιών σας;
- Θα κάνατε ότι καλύτερο μπορούσατε και το ίδιο θα περιμένατε και από την άλλη πλευρά, ώστε η μετάβαση των παιδιών από το ένα σπίτι στο άλλο να είναι όσο γίνεται πιο εύκολη για αυτά;
- Θα καλύπτατε ο ένας τον άλλον αν ξεχνούσατε κάποια σχολική δραστηριότητα όπως μια σχολική παράσταση ή έναν αγώνα ποδοσφαίρου;
- Θα λαμβάνατε υπόψη τη γνώμη του άλλου σε θέματα εκπαίδευσης όπως η επιλογή σχολείου;
- Θα μπορούσατε να έχετε μια κοινή κατεύθυνση στο πως θα αντιμετωπίζετε θέματα συμπεριφοράς και θα μπορούσατε να συμφωνήσετε σε θέματα ορίων και καθημερινής ρουτίνας;
Αν οι απαντήσεις είναι θετικές σε όλες τις ερωτήσεις ή στις περισσότερες από αυτές, τότε έχετε τη βάση για να αρχίσετε να σκέφτεστε την επιλογή της κοινής ανατροφής των παιδιών σας. Επομένως θα πρέπει να υπάρχει μια λογική «δούναι και λαβείν», ειδικά αν ο μπαμπάς δεν έχει ποτέ στο παρελθόν ασχοληθεί με την ανατροφή των παιδιών του.
Και αυτή ήταν ακριβώς και η περίπτωση του Μαρκ, πατέρα 2 κοριτσιών, 5 και 7 και ενός αγοριού, 9 χρονών αφού η πρώην σύζυγος του Τζένυ ήταν αμφίβολη για το αν θα μπορούσε ποτέ να βάλει τα παιδιά πιο πάνω από τις προσωπικές του ανάγκες. «Το να βρει χρόνο για να περάσει μαζί τους (και να αφήσει για λίγο τη δουλειά του ή το τένις club) ήταν κάτι σπάνιο. Δεν του αρέσουν οι οικογενειακές συγκεντρώσεις και στην πραγματικότητα ποτέ δεν ήταν άνθρωπος της οικογένειας.»
Από τη μεριά του ο Μαρκ διαφωνεί με τις παραπάνω απόψεις. Νιώθει ότι η κύρια ευθύνη του μετά το διαζύγιο, είναι να διευθετήσει με τον πιο γενναιόδωρα οικονομικό τρόπο τις όποιες εκκρεμότητες υπήρχαν. Στο μεταξύ προσπαθεί να βρει τρόπους να βλέπει τα παιδιά του σε συχνή βάση, χωρίς αυτό να έρχεται σε αντίθεση με τον τρόπο ζωής του.» Η πιο επιτυχημένη λύση που είχα υιοθετήσει, μας λέει, ήταν να πηγαίνουμε κάθε Σαββατοκύριακο με τα παιδιά για μαθήματα τένις στο κλαμπ που πήγαινα κι εγώ, κάτι που απολαμβάναμε πολύ και οι τέσσερεις μας.»
Παρόλαυτα μετά από ένα χρόνο έγινε φανερό, ότι η από κοινού ανατροφή των παιδιών τους, δεν ήταν κάτι που ταίριαζε στον Μαρκ και την Τζένυ και για αυτό αποφάσισαν να προσπαθήσουν την αμέσως επόμενη καλύτερη λύση: την ευγενικά τυπική ανατροφή, όπου οι επαφές και η επικοινωνία μεταξύ των γονιών είναι λιγότερες και όπου τη θέση τους παίρνουν λεπτομερείς λίστες με τα πράγματα που ο καθένας θα πρέπει να κάνει, συγκεκριμένες χρονικές στιγμές που ο ένας γονιός θα επικοινωνεί τηλεφωνικά με τον άλλον και κοινοί κανόνες που θα πρέπει να εφαρμόζουν πιστά όταν θα έχουν τα παιδιά μαζί τους.
Με τον καιρό και καθώς τα έντονα συναισθήματα θυμού και εκδίκησης καταλαγιάζουν, συνήθως αυτού του είδους η ανατροφή υποχωρεί για να δώσει σταδιακά τη θέση της ξανά στην από κοινού ανατροφή.
Καταλήγοντας θα αναφέρουμε μια αποκαρδιωτική στατιστική σύμφωνα με την οποία μόλις τα μισά παιδιά θα γιορτάσουν τα 16α γενέθλιά τους με τους γονείς τους να είναι ακόμα μαζί. Όμως για τα άλλα μισά παιδιά των οποίων οι γονείς δεν θα είναι μαζί στο σημαντικό αυτό πέρασμά τους προς την ενήλικη ζωή, μπορεί ακόμα να μην είναι αργά. Αρκεί να γίνει απόλυτα συνειδητό στο μυαλό των γονιών, ότι για ένα παιδί ο μπαμπάς του θα είναι πάντα ο μπαμπάς του και η μαμά του θα είναι πάντα η μαμά του, ότι κι αν έχει συμβεί μεταξύ τους. Και ότι είναι υποχρεωμένοι αυτήν την αγάπη να την προστατέψουν, να την ενισχύσουν και να την ενθαρρύνουν με κάθε δυνατό τρόπο ανεξάρτητα από οποιοδήποτε εγωιστικά προσωπικό κόστος των γονιών. »
Πηγή: DAILYMAIL , Δημοσιεύτηκε: 2 July 2014
Συγγραφέας: Penelope Leach, ψυχολόγος, ερευνήτρια, ειδική σε θέματα ανατροφής παιδιών.
Μετάφραση-Προσαρμογή:
Δήμητρα Β. Μουσιώλη, LL.B, MSc
Δικηγόρος- Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Eξειδικευμένη στην Οικογενειακή Διαμεσολάβηση και στη Διαχείριση Διαζυγίου και Χωρισμού Γονέων.
Μέλος των FMC, NFM, FMA, College of Mediators στο Ηνωμένο Βασίλειο
